Prostor za masovno sahranjivanje

4 DELA RATNIČKOG GROBLJA

PROSTOR ZA MASOVNO
SAHRANJIVANJE

Položaj prostora za masovno sahranjivanje (a).

Južno od proplanka na kom se nalazilo Ratničkog groblja u Vidraku, između staze i srtmine ka Kolubari danas se nalazi gusto pošumljeni deo spomen parka, bez ikakvog vidljivog traga iz prošlih vremena.

To je bio nastavak groblja u Vidraku namenjen za masovno sahranjivanje (a).

NA SAMOM KRAJU 1914. GODINE, UPRAVO U VREME ZAPOČINJANJA NEFORMALNOG PRIMIRJA KOJE JE USLEDILO POSLE VELIKE POBEDE SRPSKE VOJSKE U KOLUBARSKOJ BICI, ŠIROM SRBIJE SE RAZBUKTALA EPIDEMIJA TIFUSA, A VALJEVO JE BILO EPIDEMIJSKI EPICENTAR. PUKOVNIK DR MILAN PECIĆ SE SEĆAO: „DNEVNO JE UMIRALO 20, 40, 60, 80, 100, A JEDNOG DANA I 150“. UMRLI SU SVAKODNEVNO KOLIMA ODVOŽENI NA GROBLJE I SAHRANJIVANI, PRVO POJEDINAČNO A POTOM SVE ČEŠĆE U MASOVNE GROBNICE.

GOOGLESTREET

DANAŠNJI POGLED NA PROSTOR ZA MASOVNO SAHRANJIVANJE

Članak „Pegavačko groblje“

BELEŽEĆI SEĆANJA VALJEVACA PRAVDA JE 15. JANUARA 1933. GODINE OBJAVILA ČLANAK PEGAVAČKO GROBLJE U VALJEVU, GROBLJE BEZ KRSTOVA KOJE SUZA NE KVASI I NA KOME SE VOŠTANICA NE PALI. ZABELEŽENO JE DA SU UPOKOJENI „SAHRANJIVANI JEDNO NA DRUGO, U ZAJEDNIČKU RAKU“; „KADA JE ZEMLJIŠTE DO STAROG GROBLJA BILO POPUNJENO I U HIGIJENSKOM VIDU POSTALO NEPRAKTIČNO ZBOG STRMOG NAGIBA, USLED ČEGA JE ČAK BILA UPOTREBLJENA I VOJSKA DA PONOVO ZAKOPAVA POVRŠNO ZAKOPANE LEŠEVE, PREŠLO SE NA SAHRANJIVANJE KOD NOVOG GROBLJA“..

U ISTO VREME TADAŠNJI VOJNI SVEŠTENIK LUKA SPASOJEVIĆ U IZVEŠTAJU O STANJU RATNIH GROBALJA U VALJEVU NAPISAO: „GROBLJE ISPOD STAROG GRAĐANSKOG GROBLJA NA BAJIRU, KOJE JE GROBLJE NAJVEĆE, /…/ U ISTOM SAHRANJENO JE 15.000 VOJNIKA I IZBEGLICA POMRLIH OD PEGAVOG TIFUSA 1915. GODINE I OVE SU GROBNICE BEZ IKAKVIH KRSTOVA I NATPISA.
DANAS SE PROCENJUJE SE DA JE U VALJEVU, KOJE JE PRED RAT IMALO OKO 8.000 STANOVNIKA, OVA BOLEST ODNELA VIŠE OD 9.000 ŽIVOTA: OKO 4.000 CIVILA, MEŠTANA I IZBEGLICA, OKO 3.500 SRPSKIH VOJNIKA I OKO 2.000 AUSTROUGARSKIH ZAROBLJENIKA.